ΟΙ ΕΦΗΒΟΙ ΣΤΟ ΦΑΡΜΑΚΕΙΟ
Αντισύλληψη, Πόνοι περιόδου, Εμβολιασμοί, Προβλήματα στο δέρμα
Κατά την εφηβεία, οι αλλαγές του σώματος και η ψυχολογική ωρίμανση συνοδεύονται από προβλήματα υγείας και ψυχολογικές διακυμάνσεις. Συνήθως καλοήθεις από ιατρική άποψη, αυτές οι διαταραχές μπορεί να έχουν σημαντικό ψυχολογικό αντίκτυπο. Η φαρμακευτική παρέμβαση μπορεί να είναι τόσο προληπτική όσο και θεραπευτική.
Ας δούμε όμως, μερικά ζητήματα που σχετίζονται με την εφηβεία!
Από την ΟΛΙΝΑ ΗΛΙΑΔΟΥ, MSc Clinical Pharmacologist, MBA in Pharmacy Management, MPharm
ΑΝΤΙΣΥΛΛΗΨΗ
Η ενημέρωσης στο θέμα της σεξουαλικότητας των εφήβων, είναι ένα ζήτημα δημόσιας υγείας που πρέπει να προσαρμοστεί με βάση τις ιδιαιτερότητές τους:
– κοινωνικές και οικονομικές: οι αποζημιωμένες μέθοδοι αντισύλληψης που συνταγογραφούνται με ιατρική συνταγή μπορούν να καλυφθούν στο 100% για παιδιά ηλικίας 15-18 ετών
– εμπιστευτικότητα: δεν απαιτείται γονική συγκατάθεση, οι γιατροί και οι φαρμακοποιοί δεσμεύονται να τηρήσουν το απόρρητο.
– κατανόηση: η πρώτη επαφή με το θέμα της αντισύλληψης μπορεί να γίνει από γυναικολόγο ή γενικό ιατρό. Περιλαμβάνει μια συνέντευξη και μια φυσική εξέταση, αλλά η γυναικολογική εξέταση δεν είναι υποχρεωτική.
Προτείνετε μια μέθοδο αντισύλληψης εξατομικευμένη
Σε αυτήν την ηλικία, η άγνοια κινδύνου για πιθανότητα εγκυμοσύνης και η υψηλή γονιμότητα απαιτούν μια αποτελεσματική μέθοδο αντισύλληψης. Η σεξουαλική ζωή των εφήβων, συχνά ασταθής, τους θέτει παράλληλα σε αυξημένο κίνδυνο μετάδοσης ΣΜΝ.
Ειδικά κριτήρια
• Κόστος: σημαντικό εμπόδιο για μεθόδους χωρίς αποζημίωση, συμπεριλαμβανομένων προφυλακτικών.
• Δεξιότητες συμμόρφωσης: διαφέρουν πολύ ανάλογα με την ωριμότητα. Η λήψη των αντισυλληπτικών χαπιών απαιτεί συμμόρφωση σε κάποιες βασικές αλλά και κρίσιμες οδηγίες. Εάν ο συσχετισμός με μια καθημερινή χειρονομία, ο συναγερμός στο κινητό ή ακόμα και μια εφαρμογή ώστε να θυμάται κανείς να το λαμβάνει καθημερινά δεν είναι αρκετά, θα πρέπει να εξεταστεί μια άλλη μέθοδος.
• Γνώση του σώματος : ορισμένες μέθοδοι (δακτύλιος, γυναικείο προφυλακτικό, κ.λπ.) απαιτούν ιδιαίτερους χειρισμούς και καλή γνώση της ανατομίας του σώματος από τον χρήστη.
• Προτιμήσεις: όλες οι αντιρρήσεις πρέπει να ακουστούν, είτε πρόκειται για αισθητικές (αυτοκόλλητο), προσωπικές ή θρησκευτικές (καθημερινή πρόσληψη χαπιού, φόβος της πυελικής εξέτασης…).
• Σεξουαλική ζωή: ο σεξουαλικός τρόπος ζωής (ενεργός ή όχι, σταθερός σύντροφος ή όχι κ.λπ.) καθοδηγεί την επιλογή, η οποία πρέπει επομένως να επανεξετάζεται περιοδικά.
Συζητήστε πιθανές παρενέργειες και φόβους τους
• Αύξηση βάρους: η συσχέτιση με τα συνδυασμένα αντισυλληπτικά δεν έχει αποδειχθεί και υπάρχουν λίγα στοιχεία για τις προγεστερόνες, εκτός από την οξική μεδροξυπρογεστερόνη η οποία συνδέεται με αυξημένη πιθανότητα. Η αύξηση βάρους σε αυτήν την ηλικία μπορεί επίσης να συνδέεται με φυσιολογικές αλλαγές και αλλαγές στο ημερήσιο διατροφολόγιο (λιπαρά / γλυκά τρόφιμα, καθιστική ζωή).
• Ακμή: Τα συνδυαστικά αντισυλληπτικά μπορούν να βελτιώσουν την προϋπάρχουσα ακμή (αντιανδρογόνος επίδραση του οιστρογόνου), ενώ οι προγεστερόνες (έχουν περισσότερο ή λιγότερο έντονα ανδρογόνα αποτελέσματα) μπορούν να βελτιώσουν, να επιδεινώσουν ή να πυροδοτήσουν την ακμή.
• Επίδραση στην εμμηνόρροια: εκτός από τη βελτίωση της πρωτογενούς δυσμηνόρροιας με συνδυασμένα αντισυλληπτικά, αυτά μπορούν να τροποποιήσουν την ροή, ειδικά κατά τους πρώτους 3 μήνες. Λόγω του ότι κάτι τέτοιο μπορεί να τους προκαλέσει άγχος και να παρατήσουν την αγωγή, οι πιθανές παρενέργειες πρέπει να γίνονται γνωστές στις έφηβες: κηλίδες ή αιμορραγία (όλες οι ορμονικές μέθοδοι), μερικές φορές επίμονη ολιγομηνόρροια ή αμηνόρροια (προγεστίνες), μηννορραγία (δακτύλιοι χαλκού). Ακόμη και έντονος πόνος στο μαστό είναι πιθανό να εμφανιστεί, κυρίως από χρήση έμπλαστρου.
• Κάπνισμα: σε αυτήν την ηλικία, το κάπνισμα δεν αποτελεί απόλυτη αντένδειξη για καμία από τις μεθόδους, αλλά ο συνδυασμός καπνού με ορμονική αντισύλληψη αυξάνει τον καρδιαγγειακό κίνδυνο.
• Ο θρομβοεμβολικός κίνδυνος στα συνδυασμένα αντισυλληπτικά επανεκτιμήθηκε προς τα πάνω σε ευρωπαϊκό επίπεδο το 2013: 6 περιπτώσεις ανά 10.000 χρήστες χαπιών 1ης ή 2ης γενιάς ή χαπιών που περιέχουν νοργεστιμάτη και έως και διπλάσιος για άλλες δραστικές (χάπια 3ης και 4ης γενιάς, έμπλαστρο, δακτύλιος). Οι έφηβοι πρέπει να καθησυχάζονται. Στην ηλικία τους, ο κίνδυνος είναι χαμηλότερος, οι παράγοντες κινδύνου θα αξιολογούνται σε τακτά χρονικά διαστήματα και θα υπάρχει άμεση και τακτική επικοινωνία με τον γιατρό και τον φαρμακοποιό.
Διπλή προστασία: Προφυλακτικό, πάντα!
Μόνο τα προφυλακτικά παρέχουν προστασία έναντι των ΣΜΝ. Επομένως, θα πρέπει να χρησιμοποιούνται σε κάθε σεξουαλική επαφή, ειδικά εάν δεν γνωρίζουν την κατάσταση του συντρόφου σε σχέση με HIV. Η αποτελεσματικότητα του προφυλακτικού, ανάλογα με τον τρόπο χρήσης του, δεν είναι βέλτιστη γι’ αυτό και πρέπει να συνδυάζεται και με κάποια άλλη μέθοδο.
Τι θα πρέπει να αποφεύγεται
• Εκτός εάν ο έφηβος έχει σοβαρό λόγο, θα πρέπει να αποφεύγονται μέθοδοι «φραγμού» όπως διαφράγματα, τραχηλικό καπάκι ή σπερματοκτόνα, λόγω μικρότερης αποτελεσματικότητας και μεταβολών στον κόλπου, κάτι που μπορεί να κάνει δύσκολη την αρχή της σεξουαλικής ζωής.
• Οι φυσικές μέθοδοι (απόσυρση κατά την επαφή, θερμομέτρηση κ.λπ.), που έχουν υψηλό κίνδυνο αποτυχίας, δεν είναι κατάλληλες για εφήβους, των οποίων οι κύκλοι είναι συχνά ακανόνιστοι.
Διαχείριση καταστάσεων έκτακτης ανάγκης
Μετά τη σεξουαλική επαφή χωρίς προφύλαξη, η επείγουσα αντισύλληψη (χάπι της επόμενης μέρας) πρέπει να συνιστάται σε περίπτωση παράβλεψης λήψης του χαπιού, αποκόλλησης του επιθέματος ή αφαίρεσης του δακτυλίου, όπως επίσης και όταν ένα προφυλακτικό που χρησιμοποιήθηκε «έσπασε» ή γλίστρησε.
ΠΟΝΟΙ ΤΗΣ ΠΕΡΙΟΔΟΥ
Οι περίοδοι μπορεί να σχετίζονται με πυελικό πόνο ποικίλης σοβαρότητας και έντασης. Διαρκούν συνήθως μία έως τρείς ημέρες. Μπορούν να συνοδεύονται από πονοκεφάλους, ημικρανία ή κοιλιακό άλγος. Ομαδοποιημένοι με τον όρο δυσμηνόρροια, έχουν διάφορες αιτιολογίες: ορμονικές (υπερπαραγωγή προσταγλανδινών), αγγειοκινητικές ή είναι ιδιοπαθείς. Επηρεάζουν το 15 έως 80% των γυναικών κάτω των 30 ετών.
Η συμπτωματική θεραπεία βασίζεται στην ιβουπροφαίνη και σε κάποιο σπασμολυτικό.
Πόνος περιόδου: μην αποκλείσετε τον κίνδυνο ενδομητρίωσης
Αν και συνηθισμένος, ο πόνος της περιόδου δεν πρέπει ποτέ να θεωρείται φυσιολογικός. Εάν επιμένει παρά τη χρήση αναλγητικών σε βάθος χρόνου, συνιστάται ιατρική συμβουλή. Από την εφηβεία, η δυσμηνόρροια μπορεί να αποκαλύψει ενδομητρίωση. Οι παράγοντες κινδύνου για αυτήν την ασθένεια είναι πρώιμες περίοδοι ή οικογενειακό ιστορικό.
Ο ΕΜΒΟΛΙΑΣΜΟΣ
Ως μέρος της συνέχισης του προγράμματος εμβολιασμού στην παιδική ηλικία, συνιστώνται δύο εμβόλια για τους εφήβους: το ενισχυτικό του TcaPolio και, το εμβόλιο κατά του ιού των ανθρώπινων θηλώματος (HPV).
Για τον HPV
Λόγω της μεγαλύτερης αποτελεσματικότητας σε νεαρά κορίτσια που δεν έχουν ακόμη εκτεθεί, η ηλικία εμβολιασμού κατά των λοιμώξεων από HPV αυξήθηκε το 2012 σε όλα τα κορίτσια ηλικίας 11 έως 13 ή 14 ετών.
Αυτά τα εμβόλια προστατεύουν μόνο από το 70% των ογκογόνων ιών θηλωμάτων στον τράχηλο και έτσι δεν απαλλάσσουν από την μέθοδο του επιχρίσματος (τεστ ΠΑΠ).
Το επίχρισμα του τραχήλου της μήτρας είναι μια συμπληρωματική μέθοδος για την ανίχνευση προκαρκινικών και καρκινικών αλλοιώσεων. Συνιστάται από την ηλικία των 25 για εμβολιασμένες και μη εμβολιασμένες γυναίκες.
Το MMR
• Απαιτούνται δύο δόσεις εμβολίου MMR ( Priorix, IM ή SC) με διαφορά τουλάχιστον 1 μήνα. Μία δόση είναι επαρκής εάν ο έφηβος έχει ήδη λάβει μια δόση του εμβολίου ως παιδί.
• Για ένα ζωντανό αδρανοποιημένο εμβόλιο, η πιθανότητα εγκυμοσύνης πρέπει να ελέγχεται πριν τον εμβολιασμό λόγω του κινδύνου τερατογένεσης. Η αντισύλληψη για τους επόμενους τρεις μήνες είναι επίσης απαραίτητη.
Ηπατίτιδα Β
• Συνιστάται η κάλυψη μέχρι την ηλικία των 15 ετών. Προτείνονται δύο προγράμματα εμβολίων:
– 3 δόσεις στους 0, 1 και 6 μήνες με Engerix B 10 μg, HBVaxpro 5 μg
– 2 δόσεις (0, 6 μηνών), μεταξύ 11 και 15 ετών, με Engerix B 20 μg. Δεδομένου ότι η προστασία δεν είναι εξασφαλισμένη έως και μετά τη δεύτερη δόση, αυτό το σχήμα συνιστάται μόνο όταν ο κίνδυνος μόλυνσης από ηπατίτιδα Β είναι χαμηλός κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου.
• Από 16 ετών, το σχήμα 3 δόσεων (0, 1, 6 μήνες) συνιστάται για εφήβους με ιδιαίτερο κίνδυνο έκθεσης (Engerix B 20 μg, HBVaxpro 10 μg,).
Μηνιγγιτιδόκοκκος C
Συνιστάται εμβολιασμός με εφάπαξ δόση μηνιγγιτιδοκοκκικού εμβολίου C έως την ηλικία των 24 ετών.
ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΑ ΣΤΟ ΔΕΡΜΑ
Υπερσμηγματόρροια
Η υπερβολική παραγωγή σμήγματος από τους σμηγματογόνους αδένες, σχετίζεται με μια ορμονικά εξαρτώμενη αύξηση λειτουργίας τους υπό τον έλεγχο των ανδρογόνων. Η κληρονομικότητα, το άγχος, η ρύπανση, μπορούν να την πυροδοτήσουν ή να την επιδεινώσουν. Η λιπαρότητα εμφανίζεται ειδικά σε περιοχές όπως η ζώνη Τ: μέτωπο, μύτη, πηγούνι. Οι πόροι διαστέλλονται, η υφή του δέρματος είναι ακανόνιστη.
Για τη φροντίδα του λιπαρού δέρματος, υποαλλεργικά και μη φαγεσωρογόνα προϊόντα είναι κατάλληλα, αποφεύγοντας την αντιδραστική σμηγματόρροια.
•Τα προϊόντα καθαρισμού, πρέπει να σέβονται το υδρολιπιδικό φιλμ και το φυσιολογικό pH του δέρματος του προσώπου (pH 5,5). Τα αλκαλικά σαπούνια να αποφεύγονται.
Τα μικκυλιακά διαλύματα καθαρίζουν απαλά χωρίς να ξεπλένονται, αφαιρώντας και το μακιγιάζ.
•Οι σμηγματορρυθμιστικές κρέμες, έχουν ελαφριά υφή μη λιπαρή, περιορίζουν την περίσσεια σμήγματος και συσφίγγουν τους πόρους. Είναι άριστες βάσεις μακιγιάζ.
• Η απολέπιση μπορεί να γίνει μία φορά την εβδομάδα και απομακρύνει τα νεκρά κύτταρα, καθαρίζει τους φραγμένους πόρους και βελτιώνει την υφή του δέρματος.
• Η εφαρμογή μάσκας με καταπραϋντική και αντιερεθιστική δράση, μία ή δύο φορές την εβδομάδα είναι κατάλληλη για την απορρόφηση του υπερβολικού σμήγματος.
Η ακμή
Η ακμή είναι μια πάθηση των τριχοσμηγματογόνων θυλάκων του προσώπου και του κορμού που σχετίζεται με τρεις αλληλένδετους παράγοντες: υπερσμηγματόρροια, υπερκερατινοποίηση του τριχοθυλακικού επιθηλίου με απόφραξη των πόρων, προκαλώντας σχηματισμό βλαβών και αποικισμό της επιδερμίδας από το Propionibacterium acnes, που προάγει τη φλεγμονή.
Υπάρχουν τρεις κλινικές μορφές ακμής στους εφήβους: ήπια ακμή (σμηγματορροϊκή υπερέκκριση, μαύρα και λευκά στίγματα), κυστική ακμή (φλεγμονώδης μορφή με επιφανειακές βλάβες), οζώδης ακμή (μία από τις σοβαρές μορφές με συνδυασμό επιφανειακών και βαθιών βλαβών).
Θεραπεία της ακμής
Η θεραπεία ανάλογα με τη σοβαρότητα της ακμής, είναι τοπική (κερατολυτική, αντι-μολυσματική) ή / και συστηματική (αντιβιοτικά, ορμονική θεραπεία, ισοτρετινοΐνη).
Η μόνη διαθέσιμη θεραπεία ακμής χωρίς ιατρική συνταγή, το υπεροξείδιο του βενζολίου (2,5 ή 5%), μπορεί να συστηθεί εάν η ακμή είναι φλεγμονώδης. Προσοχή, ωστόσο, η φωτοευαισθησία που προκαλεί μπορεί να προκαλέσει δερματικές αντιδράσεις.
Φροντίδα του ακνεϊκού δέρματος
Η καλλυντική φροντίδα της ακμής ξεκινά ήδη με καλό καθημερινό καθαρισμό του δέρματος και με τη χρήση κατάλληλων καλλυντικών που βοηθούν στη μείωση των συμπτωμάτων και στην πρόληψη του σχηματισμού νέων ατελειών. Παράλληλα, ειδικά προϊόντα φροντίδας καταπραΰνουν τις ανεπιθύμητες ενέργειες που συνδέονται με τη θεραπεία κατά της ακμής: αίσθημα τραβήγματος, ερυθρότητα, αφυδάτωση ή απολέπιση. Το δε χημικό peeling απομακρύνει τα μαύρα στίγματα απελευθερώνοντας τους πόρους
Οι συμβουλές «κλειδιά» στην ακμή
• Αν έχετε ακούσει ότι ορισμένα τρόφιμα επηρεάζουν την ακμή, ξεχάστε το! Αν και κάποια σάκχαρα αμφισβητούνται όλο και περισσότερο, καμία μελέτη δεν απέδειξε την πραγματική σχέση μεταξύ ακμής και διατροφής.
• Αποφύγετε να «πειράζετε» τα σπυράκια και τις φλύκταινες, για να μειώσετε τον κίνδυνο σχηματισμού ουλών και υπερμόλυνσης των βλαβών.
• Για το μακιγιάζ προτιμήστε προϊόντα με ελαφριά μη λιπαρή σύνθεση και μη φαγεσωρογόνα. Υπάρχουν και τα διορθωτικά sticks που κρύβουν ατέλειες και ουλές.
• Είναι πιθανή η επιδείνωση των βλαβών κατά την έναρξη της θεραπείας, η οποία πρέπει να συνεχιστεί για τουλάχιστον 3 μήνες για να εκτιμηθεί η αποτελεσματικότητά της.
• Η ξηρότητα στο δέρμα είναι η πιο συνηθισμένη και ενοχλητική παρενέργεια των θεραπειών ακμής, ιδιαίτερα των ρετινοειδών από του στόματος. Μαλακτικά stick για τα χείλη, τεχνητά δάκρυα για τα μάτια, και απαλά σαμπουάν για το τριχωτό της κεφαλής, είναι τα πλέον κατάλληλα.
• Αποφύγετε την έκθεση στον ήλιο κατά τη διάρκεια της θεραπείας με ακμή. Εάν δεν γίνει διακοπή της θεραπείας το καλοκαίρι, η μέγιστη προστασία από τον ήλιο είναι απαραίτητη.
Ο ήλιος είναι ψεύτικος φίλος για την ακμή, επειδή παρόλο που παρατηρείται παροδική βελτίωση το καλοκαίρι, ακολουθείται από αύξηση των βλαβών το φθινόπωρο.
