Παρακολούθηση του διαβήτη τύπου 2
από την ΟΛΙΝΑ ΗΛΙΑΔΟΥ, MSc Clinical Pharmacologist, MBA in Pharmacy Management, MPharm
Παθοφυσιολογία της νόσου
Ας θυμηθούμε πρώτα ότι η διάγνωση του διαβήτη βασίζεται στην επίδειξη επιπέδου σακχάρου στο αίμα μεγαλύτερου από 1,26 g / L μετά από νηστεία 8 ωρών ή οποιαδήποτε στιγμή της ημέρας μεγαλύτερου από 2 g / L. που σχετίζεται ταυτόχρονα με τυπικά συμπτώματα (πολυουρία, πολυδιψία). Η νόσος εκδηλώνεται συνήθως μετά την ηλικία των 40 και διαγιγνώσκεται κατά μέσο όρο στην ηλικία των 65 ετών. Τα περισσότερα περιστατικά εμφανίζονται συχνότερα σε ηλικίες μεταξύ 75 και 79 ετών. Ωστόσο, ο διαβήτης τύπου 2 επηρεάζει επίσης όλο και περισσότερους νέους, συμπεριλαμβανομένων εφήβων ακόμη και παιδιών. Ο διαβήτης τύπου 2 παραμένει συχνά ασυμπτωματικός για αρκετά χρόνια. Η κληρονομικότητα είναι ο κύριος παράγοντας κινδύνου για τον διαβήτη τύπου 2 (έχουν εντοπιστεί περίπου 40 γονίδια) που σχετίζεται με έναν κακό τρόπο ζωής. Μια δίαιτα που είναι πολύ πλούσια σε λιπαρά ή υδατάνθρακες, σε συνδυασμό με έναν καθιστικό τρόπο ζωής, οδηγεί σε παχυσαρκία, η οποία από μόνη της αποτελεί σημαντικό παράγοντα κινδύνου για την εμφάνιση διαβήτη. Επίσης, ορισμένα φάρμακα, ειδικά νευροληπτικά, εμπλέκονται στην εμφάνιση του διαβήτη τύπου 2. Η υπεργλυκαιμία προκύπτει από τη μείωση της ευαισθησίας των κυττάρων – ειδικά αυτών του ήπατος, των μυών και του λιπώδους ιστού – στην ινσουλίνη, μια ορμόνη που εκκρίνεται με σκοπό να διευκολύνει τη διείσδυση της γλυκόζης στα κύτταρα. Για να καλυφθεί η αυξημένη ζήτηση σε ινσουλίνη που προκύπτει από αυτήν τη μειωμένη ευαισθησία, τα κύτταρα που εκκρίνουν την ινσουλίνη στο πάγκρεας, αντανακλαστικά αυξάνουν την παραγωγή τους … μέχρι να εξαντληθούν. Η παραγωγή ινσουλίνης καθίσταται τότε ανεπαρκής και η γλυκόζη συσσωρεύεται στο αίμα.
Ερωτήσεις στο φαρμακείο
Έχω διαβήτη και με ανησυχεί ο κίνδυνος εμφάνισης λοίμωξης στο ουροποιητικού σύστημα. Διατρέχω τέτοιο κίνδυνο, όντως;
Στην πραγματικότητα, ο διαβήτης θέτει σε κίνδυνο ανάπτυξης ουρολοίμωξης. Η μόλυνση αυτή όμως είναι συχνά ασυμπτωματική. Διαφορετικά, τα συμπτώματα είναι παρόμοια με αυτά που παρατηρούνται σε άτομα χωρίς διαβήτη. Ο γλυκαιμικός έλεγχος φαίνεται να είναι καθοριστικός παράγοντας για τη σοβαρότητα της ουρολοίμωξης. Ευτυχώς, τα προφίλ αντοχής των υπεύθυνων βακτηρίων είναι παρόμοια με αυτά του μη διαβητικού ασθενούς.
Πότε μπορεί να χρησιμοποιηθεί αντλία ινσουλίνης για διαβήτη τύπου 2;
Όταν ο ασθενής που βρίσκεται σε θεραπεία με ινσουλίνη δυσκολεύεται να εξισορροπήσει το σάκχαρό του στο αίμα ή χρειάζεται μεγάλες ποσότητες ινσουλίνης. Αυτή η συσκευή μπορεί να του αλλάξει τη ζωή, αρκεί να ακολουθήσει ένα συγκεκριμένο εκπαιδευτικό πρόγραμμα. Η χρήση αντλίας ινσουλίνης είναι ευκολότερη από ό,τι σε ασθενείς με διαβήτη τύπου 1, επειδή στον τύπο 2 οι ανάγκες είναι πιο σταθερές. Εξακολουθώντας να επωφελούνται από την ενδογενή έκκριση ινσουλίνης, οι διαβητικοί ασθενείς τύπου 2 έχουν λιγότερη ανάγκη να μεταβάλλουν τους ρυθμούς ροής.
Έχω ακούσει ότι ο γιατρός συνιστά σωματική δραστηριότητα. Για τι ακριβώς πρόκειται;
Πράγματι, στον διαβήτη τύπου 2, μελέτες έχουν δείξει ότι η τακτική σωματική δραστηριότητα βελτιώνει τα επίπεδα της γλυκόζης στο αίμα, ανεξάρτητα από τη διατροφή και / ή την απώλεια βάρους. Επιπλέον, έχει αποδειχθεί ότι σε προγράμματα σωματικής άσκησης υπό επίβλεψη, όλοι οι τύποι δραστηριοτήτων είναι αποτελεσματικοί και σχετίζονται με σημαντική μείωση της γλυκοζυλιωμένης αιμοσφαιρίνης κατά 0,5 έως 0,75%. Αλλά τα οφέλη αυξάνονται κατά πολύ, με την παράλληλη απώλεια βάρους, τη μείωση της περιφέρειας της μέσης, την προστασία της καρδιάς και των αιμοφόρων αγγείων, τη μείωση του κινδύνου διαβητικής νευροπάθειας, τη βελτίωση του προφίλ των λιπιδίων και του προφίλ της αρτηριακής πίεσης.
Θεραπείες
Αντιδιαβητικά φάρμακα που μπορούν να χρησιμοποιηθούν:
· Φάρμακα που αυξάνουν την ευαισθησία στην ινσουλίνη (διγουανίδια: μετφορμίνη και συνδυασμοί)
· Φάρμακα που διεγείρουν την έκκριση ινσουλίνης (σουλφοναμίδια: γλιβενκλαμίδη – γλιπιζίδη – γλιμπενεσία, γλυκλαζίδη – διαμικρόνη, γλιμεπιρίδη – ρεπαγλινίδη), αναστολείς της αλφαγλυκοσιδάσης (ακαρβόζη), κρεκτινομιμητικά (αναστολείς της διπεπτιδυλπεπτιδάσης -4 ή γλιπτίνες: σαξαγλιπτίνη, σιταγλιπτίνη)
· Ινσουλίνες
· Διεγερτικά αποβολής γλυκόζης στα ούρα (αναστολείς SGLT2 ή γλιφλοζίνες): δαπαγλιφλοζίνη
Θεραπευτικά σχήματα
Σύμφωνα με τα πρωτόκολλα, συνίσταται η χρήση, εκτός αν αντενδείκνυται, μετφορμίνης ως θεραπεία πρώτης γραμμής. Ενδείκνυται μόλις η γλυκοζυλιωμένη αιμοσφαιρίνη υπερβεί το 6,5%. Η μετφορμίνη μπορεί να προκαλέσει σημαντική απώλεια βάρους στους ηλικιωμένους, απαιτώντας διακοπή. Εάν η γλυκοζυλιωμένη αιμοσφαιρίνη παραμένει πάνω από 7%, συνιστάται συνδυασμός μετφορμίνης + σουλφονυλουρίας. Στη συνέχεια, τα προτεινόμενα σχήματα αντιπροσωπεύονται από τριπλές θεραπείες: μετφορμίνη + σουλφονυλουρία + αναστολέας DPP4, μετφορμίνη + σουλφοναμίδη + αναστολέας άλφα γλυκοσιδάσης, μετφορμίνη + σουλφοναμίδη + ανάλογο GLP-1, μετφορμίνη + σουλφοναμίδη + ινσουλίνη. Ένας συνδυασμός δεύτερης γραμμής είναι: μετφορμίνη + αναστολέας DPP4, ο οποίος δεν εκθέτει σε υπογλυκαιμικό κίνδυνο, και συνδυασμός αγωνιστών μετφορμίνης + GLP-1, κατά προτίμηση σε παχύσαρκους ασθενείς ή σε ασθενείς που διατρέχουν κίνδυνο δευτεροπαθούς καρδιοπάθειας. Τέλος, σε έναν ασθενή παχύσαρκο και με σοβαρές υπεργλυκαιμίες (γλυκοζυλιωμένη αιμοσφαιρίνη άνω του 10%) μπορεί να ξεκινήσει εξαρχής η θεραπεία με ινσουλίνη.
Υποστήριξη του ασθενή
Ψυχολογική επίδραση
Η διάγνωση επιφέρει πολλούς περιορισμούς: διατροφικούς περιορισμούς, φαρμακευτική αγωγή και “δια βίου” παρακολούθηση … Ο ασθενής συνειδητοποιεί ότι έχει μια χρόνια ασθένεια η οποία, αν δεν αντιμετωπιστεί σωστά, προκαλεί σοβαρές επιπλοκές. Η μετάβαση στην ινσουλίνη πάντα προκαλεί φόβο.
Τι να πείτε στους ασθενείς σας
Σε όλα τα στάδια της νόσου, η σωματική δραστηριότητα, ακόμη και η μέτρια απώλεια βάρους (5 έως 10%) και μια δίαιτα λιγότερο πλούσια σε κορεσμένα λιπαρά, βελτιώνουν τον έλεγχο του σακχάρου στο αίμα. Μελέτες δείχνουν ότι ο ασθενής είναι πολύ πιο προσεκτικός στους κανόνες υγιεινής και διατροφής και στη θεραπεία του, όταν η οικογένειά του ή οι γύρω του εμπλέκονται στην αλλαγή του τρόπου ζωής του.
· Ενθαρρύνετε τη διακοπή του καπνίσματος, την παρακολούθηση και τον έλεγχο άλλων καρδιαγγειακών παραγόντων κινδύνου (υπέρταση, υπερχοληστερολαιμία κ.λπ.).
· Φυσική δραστηριότητα: πρέπει να προσαρμοστεί στην καθημερινότητα του ασθενούς, να αρχίσει σταδιακά να αυξάνεται ιδανικά από τις 2-2,5 ώρες την εβδομάδα. Σε περίπτωση θεραπείας με ινσουλίνη αλλά και σουλφονυλουρία ή γλινίδη, η έντονη αθλητική δραστηριότητα, ενέχει τον κίνδυνο υπογλυκαιμίας. Αυξήστε τους αργά μεταβολιζόμενους υδατάνθρακες στο προηγούμενο γεύμα, παρέχετε 20 g υδατανθράκων κατά τη διάρκεια της άσκησης (ενεργειακές μπάρες ή ποτά, 3 κουλουράκια), και προσαρμόστε τις δόσεις ινσουλίνης εάν είναι απαραίτητο.
· Φαγητό: 3 κύρια γεύματα την ημέρα. Περιορίστε τα κορεσμένα λιπαρά (λιπαρά κρέατα, τυριά, σάλτσες κ.λπ.). Μην στερείστε αμυλούχα τρόφιμα και προτιμήστε εκείνα που είναι πλούσια σε φυτικές ίνες (όσπρια, δημητριακά ολικής αλέσεως κ.λπ.) που επιβραδύνουν τη διέλευση των υδατανθράκων στο αίμα. Καταναλώστε λαχανικά και ένα φρούτο στο τέλος κάθε γεύματος. Αποφύγετε τα γρήγορα μεταβολιζόμενα σάκχαρα (γλυκά κλπ.), ειδικά ενδιάμεσα από τα γεύματα (αιχμή γλυκαιμίας).
· Παρακολούθηση: εκτός από τον διαβήτη, προγραμματίστε μια ετήσια επίσκεψη στον οφθαλμίατρο και στον οδοντίατρο.
· Συνιστάται ο εμβολιασμός κατά της γρίπης. Βεβαιωθείτε ότι ο εμβολιασμός για τον τέτανο έχει πραγματοποιηθεί και έχει γίνει επαναληπτική δόση εφόσον χρειάζεται.
· Διαχείριση της υπογλυκαιμίας: Στην ινσουλίνη, τη ρεπαγλινίδη και τη σουλφονυλουρία, η υπογλυκαιμία είναι πιο συχνή όταν αυτές οι θεραπείες συνδυάζονται με γλιπτίνες ή ανάλογα GLP-1. Παράγοντες κινδύνου είναι ένα ανεπαρκές γεύμα, η παράλειψη ενός γεύματος, ασυνήθιστη σωματική δραστηριότητα, κατανάλωση αλκοόλ μαζί με ινσουλίνη ή οξύς αλκοολισμός, ενώ σε σουλφονυλουρία ή ρεπαγλινίδη, λάθη στην προσαρμογή των δόσεων ινσουλίνης. Σε περίπτωση εμφάνισης συμπτωμάτων (εφίδρωση, ωχρότητα, ακαταμάχητη παρόρμηση, τρόμος, ταχυκαρδία κ.λπ.), πραγματοποιήστε γλυκαιμικό έλεγχο, καταναλώστε 15 g υδατανθράκων (15 ml μέλι ή 150 ml ζαχαρούχου ποτού) και επαναλάβετε τον έλεγχο μετά από 15 λεπτά (απαιτείται ιατρική συμβουλή εάν τα επίπεδα σακχάρου στο αίμα δεν αυξηθούν).
· Αυτοπαρακολούθηση της γλυκόζης στο αίμα. Συνιστάται σε ασθενείς που λαμβάνουν ινσουλίνη (ή εκείνους στους οποίους εξετάζεται η ινσουλίνη), σουλφονυλουρία ή γλινίδη, ή σε περιπτώσεις ανισορροπίας διαβήτη.
Μην ξεχάσετε να συστήσετε σε αυτούς τους ασθενείς
· Τον ετήσιο εμβολιασμό κατά της γρίπης (και να ελέγξετε την κατάσταση του εμβολιασμού κατά του πνευμονιόκοκκου)
· Να σταματήσουν το κάπνισμα (επιτακτική ανάγκη) διότι ο διαβήτης αυξάνει την τοξικότητα του καπνού στο καρδιαγγειακό σύστημα.
